Μπάρλα, εξορία, στρατολόγηση, ανταλλαγή…

Το αφιέρωμα αυτό συντάχθηκε το 1995 και εκδόθηκε σαν ένθετο στην εφημερίδα ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ Απριλίου-Μαΐου 1995

Κούτσου Μερσίνα

«Μονάχα οι ηλίθιοι και οι νεκροί έχουν δικαίωμα να λησμονούν, μα όσοι έχουν την πνοή της ζωής μέσα τους οφείλουν να θυμούνται για να στοχάζονται και να συχωρούν. Η μνήμη είναι εκείνη που δίνει θροφή στο πνεύμα και στην καρδιά. Η μνήμη είναι ένα ωραίο καθήκον μέσα στη ζωή. Ας βγουν λοιπόν από κάποια πρωτοβουλία ένα ή δυο πλήρη συνεργία κι ας συλλέξουν αυτά τα πολύτιμα ψηφιδωτά με τα οποία θα στολίσουμε το νέο πνευματικό ναό μας. Χωρίς αυτά θα είναι τρομακτικά άδειος, συλλέξατέ τα, ψηφί ψηφί, με προσοχή και αγάπη και μην αφήνετε να χάνεται ό,τι είναι ακριβά πληρωμένο».

(Στρατής Δούκας, Μάρτης 1929, Πρόλογος της α’ έκδοσης του έργου Ιστορία ενός αιχμαλώτου)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στις 21 Μαΐου, ανήμερα του Αγίου Κωνσταντίνου & της Αγίας Ελένης καθιερώθηκε στο χωριό μας να γιορτάζουμε τον ξεριζωμό των προγόνων μας από την Μικρά Ασία.

Πότε άρχισε η οδύσσεια τους; Πώς έζησαν και επέζησαν αυτοί οι άνθρωποι; πώς έφτασαν στην Ελλάδα; Να ορισμένα ερωτήματα στα οποία θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε μέσω αυτού του μικρού αφιερώματος.

Οι πηγές μας λίγες αλλά πολύτιμες. Τα στοιχεία που έχουμε δυστυχώς είναι ελάχιστα αφού οι αυτόπτες "μάρτυρες", που θα μπορούσαν να μας μιλήσουν και να φωτίσουν πολλές πλευρές της ιστορίας αυτής στην πλειοψηφία τους, έχουν πεθάνει. Στηριχθήκαμε λοιπόν σ' ένα βιβλίο: Η ΕΞΟΔΟΣ, τόμος Β’ του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών. Σ' αυτό το βιβλίο καταγράφτηκαν μαρτυρίες από τις επαρχίες της Κεντρικής & Νότιας Μικρασίας (Αθήνα 1982). Απ' αυτό το βιβλίο πήραμε τις εξής μαρτυρίες : (α) Καθένας έχει την ιστορία του. Μέρες ολόκληρες δεν τελειώνει. (β) Σταθείτε! Σταθείτε! Θα γυρίσουμε στην πατρίδα, και τους χάρτες της Μικράς Ασίας. Μια άλλη μαρτυρία, πολύτιμη και αυτή, το χειρόγραφο του κ. Ιωάννη Α. Τοπκάρογλου που μας διηγείται με το δικό του τρόπο τον ξεριζωμό της οικογένειας του και ολόκληρου του χωριού. Ας ελπίσουμε πως θα βρεθούν κι άλλα χειρόγραφα, κι άλλες μαρτυρίες που θα μιλούν για εκείνα τα χρόνια.

Το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών έχει πλούσια συλλογή από χειρόγραφα, κείμενα, κώδικες και φωτογραφικό υλικό σχετικό με τη Μικρά Ασία. Ακόμη έχει πλούσια βιβλιοθήκη και οργανοθήκη. Το ίδρυμα που έχει σαν σκοπό τη μελέτη του ελληνικού στοιχείου της Μ. Ασίας είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και ιδρύθηκε το 1930 απ’ τη Μέλπω Μερλιέ-Λογοθέτη. Έχει έδρα στην Αθήνα.